Μπάζεντοφ, Γιόχαν Μπέρναρντ

(Johann Bernard Basedow, Αμβούργο 1723 – Μαγδεμβούργο 1790). Γερμανός παιδαγωγός. Ιδρυτής του παιδαγωγικού κινήματος του «Φιλανθρωπισμού», ο Μ. τόνισε τη σημασία μιας διδακτικής μεταρρύθμισης που θα έθετε ως σκοπό την επίτευξη της ευτυχίας των ανθρώπων διά της αγωγής. Αν και στο θεωρητικό πεδίο η σκέψη του δεν έφτασε σε αρκετή συστηματοποίηση, είχαν μεγάλη διάρκεια τα αποτελέσματα των διδακτικών αρχών του, τις οποίες εξέθεσε στην Έκκληση προς τους φιλανθρώπους (1768). Ανατρέχοντας στην αρχαία ελληνική αντίληψη περί ολοκληρωμένου ανθρώπου και στα ανθρωπιστικά και κοσμοπολίτικα ιδεώδη του Διαφωτισμού, ο Μ. πρότεινε μια σχολική μεταρρύθμιση, κατά την οποία στα «λαϊκά σχολεία» για τη μόρφωση του πολίτη έπρεπε να προστεθούν το «αστικό σχολείο» και το «γυμνάσιο», που θα ήταν προπαρασκευαστικό για τις πανεπιστημιακές σπουδές. Το 1774, με εντολή του πρίγκιπα του Άνχαλτ, ο Μ. αφοσιώθηκε στην οργάνωση του ιδρύματος Philanthropinum του Ντεσάου. Στο ίδρυμα αυτό, όπου γίνονταν δεκτοί δωρεάν και φτωχοί σπουδαστές, η διδασκαλία γινόταν με νέες μεθόδους, εμπνευσμένες από τις θεωρίες του Ρουσό. Οι επίμονες προτάσεις του Μ. να τεθεί το σχολείο κάτω από τον έλεγχο του κράτους επηρέασαν το πρωσικό εκπαιδευτικό σύστημα: απόδειξη είναι ο σχολικός κώδικας του Φρειδερίκου Γουλιέλμου B’, ο οποίος το 1787 ανέθετε τον έλεγχο των σχολείων σε ένα υπουργείο παιδείας, αποσπώντας τα από την επιρροή του κλήρου.